Guguk Kuşu Kaç Yıl Yaşar? Gücün, İktidarın ve Vatandaşlığın Kuşbakışı Anatomisi
Bir siyaset bilimci olarak her sabah gazetelere, ekranlara, sokaklara baktığımda aklımdan aynı soru geçer: “Bir sistem, ne kadar yaşar?” Ya da daha simgesel bir biçimde sorarsak: Guguk kuşu kaç yıl yaşar? Bu soru yalnızca bir kuşun biyolojik ömrünü değil, bir düzenin, bir iktidarın, bir ideolojinin ömrünü de sorgular. Çünkü tıpkı doğadaki guguk kuşu gibi, siyaset de bazen kendi yuvasını değil, başkalarının emeğini kullanarak yaşamını sürdürür.
İktidarın Yalancı Yuvaları
Guguk kuşu bilindiği üzere, kendi yumurtasını başka kuşların yuvasına bırakır. Bu biyolojik strateji aslında siyasetin özüne dair güçlü bir metafordur. Devletler, partiler ve ideolojiler çoğu zaman kendi meşruiyetlerini “başkalarının yuvasında”, yani halkın emeğinde, inancında ya da korkularında kurarlar. İktidar bir tür guguk kuşudur: kendine ait olmayan değerlere sığınır, onları yeniden biçimlendirir ve sonunda ait olduğu yeri unutturur.
Burada provokatif bir soru sormak gerekir: İktidarın doğası mı guguktur, yoksa toplum mu onu buna mecbur eder? Belki de tarih boyunca bütün sistemlerin sorunu, kendi yumurtasını başkasının yuvaya bırakma alışkanlığından ibarettir.
Erkek Stratejisi: Güç ve Hayatta Kalma
Siyaset, yüzyıllar boyunca maskülen bir oyun olarak kurgulandı. Strateji, güç, rekabet, kontrol… Tüm bu kavramlar erkek egemen siyasal kültürün temel kodlarını oluşturdu. Guguk kuşu da stratejiktir; en uygun zamanı bekler, en güçlü yuvayı seçer, tıpkı bir liderin seçim döneminde popüler rüzgârlara yönelmesi gibi.
Bu bakış açısından, guguk kuşunun “ne kadar yaşadığı” değil, “ne kadar süre iktidarda kalabildiği” önemlidir. Güç merkezleri, tıpkı bu kuş gibi, sürekli çevreyi gözlemler; zayıflığı koklar, uygun bir fırsatta kendi yumurtasını bırakır. Bu strateji kısa vadede başarılıdır ama uzun vadede sistemin kendi ekosistemini çökertir. Çünkü her iktidar, kendi yuvasını değil, başkasının emeğini sömürerek var olur.
Kadın Perspektifi: Etkileşim ve Katılımın Gücü
Oysa kadın siyaset anlayışı farklıdır. Güç merkezileştirmek yerine yaymayı, kontrol etmek yerine katılımı önemser. Bir guguk kuşunun yuva işgaline karşı, dişi kuşun dayanışması ve yeniden üretim kapasitesi vardır. Bu, demokratik katılımın ve toplumsal etkileşimin simgesidir.
Kadın odaklı siyaset, bir kurumun yaşını değil, toplumun direncini uzatır. Çünkü sürdürülebilir siyaset, bir kuşun ömrü kadar değil, bir topluluğun ortak hafızası kadar yaşar.
Bu noktada şu soruyu sormak gerekir: Siyaset bir strateji oyunu mu, yoksa bir yaşam sanatı mı? Eğer güç uğruna yuvalar yıkılıyorsa, belki de sorunun kendisi “yaşamak” değil, “yaşatmak”tır.
İdeoloji ve Vatandaşlık Arasındaki Gerilim
Bir guguk kuşu başka bir yuvada büyür; kimliğini karıştırır, kendi sesiyle çağırmayı unutur. İdeolojiler de bazen böyle işler: bireyin kendi sesini bastırır, toplumsal aidiyeti manipüle eder. Vatandaşlık ise o yuvayı yeniden sahiplenme çabasıdır — bireyin “ben kimim” sorusunu devletin “sen kimsin” dayatmasına karşı sormasıdır.
Modern toplumlarda guguk kuşu metaforu, kurumların dönüşümünü anlamak için kullanışlıdır. Partiler, bürokratik yapılar, medya ve sermaye… Hepsi aynı yuvada yumurtlayan farklı türlerdir. Bu karışıklıkta kim kimin çocuğu, kim kimin sesi?
Provokatif bir düşünceyle soralım: Bugün içinde yaşadığımız devlet, gerçekten bizim mi? Yoksa biz de bir guguk kuşunun yavrusu gibi, başkasının yumurtasından mı çıktık?
Bir Kuşun Ölümü, Bir Düzenin Yeniden Doğuşu
Her sistem, tıpkı bir canlı gibi yaşar, büyür, ölür. Guguk kuşu ortalama 5 ila 7 yıl yaşar; ama bıraktığı yumurta, başka bir yuvada yeni bir hayat başlatır. Siyaset de böyledir — rejimler ölür, ideolojiler değişir, ama güç arzusu hep yeniden doğar.
Bu nedenle “Guguk kuşu kaç yıl yaşar?” sorusu, aslında şu anlamı taşır: Bir iktidar ne kadar süre meşruiyetini koruyabilir? Eğer vatandaşlık bilinci, demokratik katılım ve toplumsal dayanışma güçlenirse, sistemin ömrü de doğayla uyumlu hale gelir. Aksi halde, her iktidar bir başka yuvayı işgal eden guguk kuşuna dönüşür.
Sonuç: Gücü Paylaşmak mı, Yaşatmak mı?
Siyaset, doğanın en karmaşık oyunudur. Guguk kuşu yaşamı boyunca stratejiyle var olur ama empatiyle yaşayamaz. Aynı şekilde, güç paylaşılmadığında, sistemin ömrü kısalır. Gerçek demokrasi, gücün kimde olduğu değil, o gücün ne kadar paylaşıldığıyla ilgilidir.
Belki de asıl soru şudur: “Guguk kuşu kaç yıl yaşar?” değil, “Onunla aynı yuvada kaç yıl yaşayabiliriz?”