En Son Nobel Edebiyat Ödülü’nü Kim Aldı? Bir İzmirli’nin Gözünden
Hayat bazen öyle garip ki, sabah uyandığında koca bir dünya seni bekliyor, akşam ise bir kahveyle karşına çıkan romanı okurken “En son Nobel Edebiyat Ödülü’nü kim aldı?” diye düşünüyorsun. Gerçekten, bazen aklımız o kadar dağılmış ki, Nobel ödülünü kazanan birinin ismini hatırlamak, kahve içmeye dalmışken “Neydi o işte… Hah, Orhan Pamuk’tu değil mi?” diye kendimizi sorgularken buluyoruz.
Ama şimdi ciddiyetimi bir kenara bırakıp şunu söylemeliyim ki, Nobel Edebiyat Ödülü’ne sahip olmak, “evdeki kediyi beslerken bir yandan roman yazan, sonra şans eseri ödül kazanan” bir durum değil. Gerçekten öyle biri var mı? Sanırım var… Neyse, bu kadar kafa karıştırmadan direkt olarak En son Nobel Edebiyat Ödülü’nü kim aldı? sorusuna odaklanalım.
En Son Nobel Edebiyat Ödülü’nü Kim Aldı?
Bir sorunun cevabını tam olarak bildiğimizi düşünürken, “Yine mi? Hadi ya!” diyoruz. Evet, 2023 Nobel Edebiyat Ödülü, Japon yazar Kenzaburo Oe’ye gitti. Oe, birçoğumuzun okuma listesine yazmak için sürekli ertelediği, ancak sonunda bir gün “Bunu da okurum ya” dediği yazar. Hani bazen kitapçıda rafın en köşesinde durur, “Hmmm, bittiğinde mutlaka alırım” diye düşünürsünüz ama bir hafta sonra unutur gidersiniz. İşte Oe’nin kitapları biraz öyle bir şey. Hani ne zaman “Ya, bir Japon edebiyatı okuyayım” desek, Oe tam karşısında “Ben buradayım” diye bağırıyor.
Bir İzmirli’nin Kitap Okuma Macerası
Düşünsene, sabahın köründe evden çıkarken yolda yürürken aklımda Nobel ödüllü yazarlar var. Bu sırada yanımdan geçen yaşlı amca, “Baba bugün kahve içmeye gidiyoruz, hadi gelir misin?” diye soruyor.
Ben, “Yok ya, ben Nobel Ödülü alan kitabı bitirmek üzereyim,” diyorum. Amca ise, “Nobel Ödülü alan kitap mı? Bize sadece Türk kahvesi yeter.” diyor.
Burada bir an duruyorum. Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan bir yazarın kitabı, İzmir’de bir kahve dükkanının menüsünden bile daha kıymetli olabilir mi? Sanırım kıymetli… Yani Nobel Ödülü almış bir yazarı okumak, yalnızca bir ödül değil, aynı zamanda bir tür edebi statü sembolü gibi geliyor.
Kenzaburo Oe: Biraz Ciddiyet, Biraz Mizah
Kenzaburo Oe’yi duydum da, onun kitaplarını okumadım diye kendime biraz sitem ediyorum. Ama sonra düşündüm: “Gerçekten kitap okuma hızım bu kadar mı yavaş?!” Ve bir an içimden “Ya, bir kitap da ben yazsaydım” diye geçirdim. O zaman belki Nobel ödülü değil ama en azından mahalledeki kafede ‘günlük okuma saati’ne katılabilirdim.
Oe’nin kitapları, insanın duygusal ve toplumsal çalkantılarına değinirken, mizahi bir şekilde hayatın acımasız gerçekliklerine bakış açısını da sunuyor. Bir yandan “of, bu da ne ya?” dedirtirken, diğer yandan gülümsetebilecek kadar insancıl bir anlatım tarzı var. Bu, sanırım hayatın dengesini bulmaya çalışan herkesin içinde olduğu bir ruh haliyle örtüşüyor. Mesela, bir gün, otobüste birinin saçına bakıp “Vay be, bu kadarı da fazla” derken, bir yandan da “Yok ya, bunlar sadece hayatın küçük detayları” diye kendini telkin etmek gibi.
Nobel Edebiyat Ödülü: Hayatla Dalga Geçen Bir Anlam
Nobel Edebiyat Ödülü, her sene dünya çapında edebiyatın en büyük ödüllerinden biri olarak gösterilse de, bazı kişiler için sadece bir “ad” olabilir. O yüzden bazen insan “Ödül neyi gösteriyor ki?” diye düşünüyor. “Kitap yazmak zor mu, ödül almak kolay mı?” gibi sorular kafada dönüp duruyor. Sonra birden bire bu ödülü alan kişi hakkında “Acaba gerçekten çok sıradışı mı, yoksa bir şekilde pazarlama taktiği mi?” diye de sorgulamalar başlıyor. Ama işin ilginç yanı şu ki, bazen anlamadan okuduğumuz bir romanı, kendi içimizde bir şekilde ödüllendiriyoruz.
İzmir’de bir arkadaşım, geçenlerde “Edebiyat ödülleri boş iş, ben en son Nobel’i aldım” dedi. O da bir nevi içsel Nobel kazananıydı, ama tabi gerçek anlamda değil. Hadi, biraz mizah yapalım. En son Nobel Edebiyat Ödülü’nü kim aldı? Benim için Nobel, evet, Kenzaburo Oe ama içsel olarak belki de biz her birimiz kendi “Nobel ödülümüzü” alıyoruz. Bir gün uyanıp, en sevdiğimiz kitabı tamamladığımızda, oturup “İşte bu!” diyerek, Nobel gibi bir ödül almış olacağız.
Sonuç Olarak: Nobel Ödülü ve Biz
O yüzden Nobel Edebiyat Ödülü’nü kim aldı diye araştırırken, aynı zamanda kendi ödüllerimizi de fark etmemiz gerek. Evet, Nobel Edebiyat Ödülü’nü en son Kenzaburo Oe aldı. Ama belki de asıl ödül, biraz daha içsel. Bir gün bir kitaba dalarken, kahvemi yudumlarken, gülümseyerek “Evet, ben de Nobel’e adayım!” diyebilmek. Ve unutma, bir kitap okurken, gerçek ödülün ne olduğunu bilmesek de, bir şekilde her okunan satırda biraz daha yakınlaşıyoruz.
Nobel ya da değil, kitapların verdiği tat, her zaman en değerli ödül.