Aşağıda, bir ekonomistin bakış açısından, kaynakların sınırlılığı ve seçimlerin sonuçları ekseninde Göynük’ün sakin şehir (Cittaslow) olup olmadığı sorusunu irdeleyen özgün bir WordPress blog yazısı yer alıyor:
Kaynak Kıtlığı ve Seçimlerin Ekonomisi: Giriş
Ekonomi bilimi, sınırlı kaynaklarla nasıl tercihler yapıldığını inceler. İnsan, toplum ya da bir kent de, sahip olduğu doğal, beşeri, kültürel kaynakları sınırsız değildir. Bir ilçenin “sakin şehir” olması, romantik bir niyet değil; sürdürülebilir kalkınma, denge gözetimi ve çok yönlü maliyet-fayda analizleri gerektiren bir karardır. Göynük’ün gerçekten sakin şehir olup olmadığını sormak, yalnızca etiket kontrolü değil; o etiketi taşımak için yapılan ekonomik tercihler, toplumsal sonuçlar ve yerel piyasa dinamiklerinin nasıl şekillendiğini çözümlemeyi gerektirir.
Göynük Sakin Şehir mi? Durum Tespiti
Göynük, 2017 yılında Uluslararası Cittaslow (Sakin Şehir) Birliği’ne üyeliği kabul edilmiş, 70 kriteri yerine getirdiği açıklanmıştır. [1] Belediye resmi kaynaklarında Göynük’ün bu unvanı aldığı ve “sakin şehir dokusuyla” yaşadığı vurgulanır. [2] Türkiye genelinde 22 ilçenin Cittaslow ağına dahil olduğu bildirilmektedir; bunlardan biri de Göynük’tür. [3]
Ancak, “sakin şehir” etiketi yalnızca resmî kabul demek değildir; bu etiketin arkasında sahada uygulanan politikalar, ekonomik dengeler, yerel girişimci davranışları ve toplumsal farkındalık vardır. Şimdi bu ekonomik katmanları birlikte inceleyelim.
Piyasa Dinamikleri ve Sakin Kent Modeli
Turizm ve Talep Dengesi
“Sakin şehir” unvanı, turizm talebini çeken bir markadır. Bu markayla Göynük, gelen ziyaretçileri çekmeyi hedefler. Ancak bu talebi karşılamak için altyapı, tesis, tanıtım maliyetleri ortaya çıkar. Talep çok artarsa, turistik baskı yerel yaşama zarar verebilir — fiyatlar yükselir, doğa tahrip olabilir, konut fiyatları artabilir. Bu anlamda sakin şehir modeli, “sürdürülebilir talep” sınırlarında kalmayı gerektirir.
Yerel Üretim, Zanaat ve Katma Değer
Göynük’ün saklı şehir kimliğini destekleyecek yöresel üretimler (el sanatları, geleneksel dokumalar, yöresel gıda ürünleri) stratejik bir konumdadır. Bu üretim dalları, düşük hacimli ama yüksek değerli üretimi teşvik eder. Böylece kent, büyük sanayi yatırımlarına değil, nitelikli mikro girişimlere dayanabilir. Bu strateji, görece istikrarlı gelir modelleri doğurabilir; ancak pazarlama, lojistik, marka bilinirliği gibi tamamlayıcı unsurların da güçlü olması gerekir.
Fiyat-Fayda Dengesi ve Yerel Tüketici Tercihleri
Göynük’te yaşayan bireylerin tercihlerine bakarsak: sakin bir kentte yaşamayı isteyen kişi daha yüksek maliyeti (ulaşım, emlak, hizmet kısıtlılığı) göze alabilir. Ancak gelir düzeyi düşükse bu tercih zorlayıcı hale gelir. Yerel yönetim bu dengeyi gözetmek zorundadır; kamu hizmetlerini erişilebilir tutmalı, ama “sakin şehir” standartlarını sağlayacak yatırımları da yapmak mecburiyetindedir.
Bireysel Kararlar ve Toplumsal Refah Etkileri
Göç ve Nüfus Dinamikleri
Bir kent “sakin şehir” kimliğiyle tanındığında, bazı insanlar şehri terk ederek oraya göç edebilir; daha sakin, daha doğal bir hayata yönelmek isteyen bireyler Göynük’ü tercih edebilir. Bu göç, yerel talebi artırabilir ama aynı zamanda altyapı baskısı yaratabilir. Diğer taraftan, genç nüfus kaçışı yaşanıyorsa, kimse gelmese bile yaşlı nüfus kalabilir, kent durgunlaşabilir.
Gelir Dağılımı ve Eşitsizlik Riski
Turizm merkezli gelirlerin artması, bazı grupların büyük kazançlar elde etmesine yol açabilir; ancak bu kazançlar eşit dağılmazsa yerel halk ile yeni gelen girişimciler arasında gelir uçurumu oluşabilir. Sakin şehir politikasıyla birlikte gelen kısmi özelleştirme, özel işletmelerin öne çıkması, emlak değerlerinin yükselmesi bu eşitsizliği tetikleyebilir.
Kamu Harcamaları ve Bütçe Yönetimi
Göynük Belediyesi, sakin şehir kriterlerini uygulamak için altyapıya (atık yönetimi, yeşil alan, temiz enerji, ulaşım planlaması vb.) kaynak ayırmak zorundadır. Bu kamu harcamaları, diğer öncelikli hizmetlerden (eğitim, sağlık, sosyal hizmet) kaynak çekebilir. Seçimler burada kritik: kamu için uzun vadeli fayda mı öncelik olacak, yoksa kısa vadeli popüler yatırım mı?
Geleceğe Yönelik Ekonomik Senaryolar
Sürdürülebilir Kalkınma Senaryosu
Göynük, sakin şehir anlayışını stratejik kalkınma planlarına yerleştirirse; doğa turizmi, ekolojik tarım, kültür rotaları, zanaat markalaşması ile dengeli büyüyebilir. Talebi kriz anlarında azaltarak altyapıyı korur, yerel halkı kapsayıcı modellerle sürece dahil eder. Bu senaryoda Göynük, sürdürülebilir bir çekim merkezi olabilir.
Aşırı Turizm ve Dengeyi Kaçırma Senaryosu
“Marka şehir” haline gelme baskısıyla Göynük, kontrolsüz talep artışıyla karşılaşırsa doğal alanlar zarar görebilir, konut fiyatları tırmanabilir, yaşam maliyeti yükselir. Sakin şehir kimliği “turist çekme” hedefiyle çelişkiye düşer. Bu senaryoda, halkın refahı azalabilir, kent kısa sürede hoş olmayan bir turizm merkezine dönüşebilir.
Pasif Kimlik Senaryosu
Göynük, sakin şehir etiketi aldığı halde bu kimliği pasif biçimde sürdürür, ancak gerçek ekonomik ve kurumsal dönüşümleri yapmazsa, etiketi “boş slogan” haline gelir. Yatırımcılar, altyapı eksikliklerini görür; ziyaretçi sayısı sınırlı kalır; kent kendini geliştiremez. Bu senaryoda sakin şehir başlıkta kalır, pratikte hayal olur.
Sonuç ve Okuyucuya Düşündürücü Sorular
Göynük, resmî olarak Cittaslow ağına dahil edilmiş bir “sakin şehir”dir. [4] Ancak bu tanımın gerisinde yatan ekonomi açısından değerlendirildiğinde, sakin şehir statüsü hem fırsatlar hem riskler getirir. Turizm geliri, yerel üretim, kamu harcamaları, göç dengesi, gelir dağılımı gibi pek çok dinamik bu statünün anlamlı olmasını ya da yalnızca bir imaj olarak kalmasını belirler.
Okuyuculara şu sorularla veda etmek istiyorum:
– Bir ilçe “sakin şehir” olduğunda, kimler kazanır? Kimler kaybeder?
– Sakin şehir statüsünü sürdürebilmek için yerel yönetim hangi öncelikli kararları almalı?
– Talep artışı geliri artırır mı yoksa kenti baskılar mı?
– Göynük halkı sakin şehir kimliğini benimserken, hangi ekonomik fedakârlıkları göze alabilir?
– 10 yıl sonra Göynük’ün ekonomisi hangi senaryoda daha sağlıklı bir görünüme sahip olur?
Bu tartışma, “Göynük sakin şehir mi?” sorusunun ötesine geçer: Her kent kimliği, ekonomik bir bütçeye dayanır; etiketler, görünür olmayan seçimlerin sonuçlarının dışa vurumudur.
—
Sources:
[1]: https://yesilhaber.net/goynuk-sakin-sehir-oldu/?utm_source=chatgpt.com “Göynük sakin şehir oldu | Yeşil Haber”
[2]: https://www.goynuk.bel.tr/tag/citta-slow/?utm_source=chatgpt.com “Citta Slow – Bolu Göynük Belediyesi”
[3]: https://www.bolugundem.com/haber/16474457/turkiyenin-en-sakin-22-ilcesinin-2si-boluda-goynuk-ve-mudurnu-ilcelerimiz-cittaslow-listesinde-yer-aliyor?utm_source=chatgpt.com “Türkiye’nin en sakin 22 ilçesinin 2’si Bolu’da; Göynük ve Mudurnu …”
[4]: https://www.aa.com.tr/tr/yasam/goynuk-sakin-sehir-secildi/742338?utm_source=chatgpt.com “Göynük ‘Sakin Şehir’ seçildi – Anadolu Ajansı”